30 jaar jong

Het Museum van de 20e Eeuw bestaat in 2024 al 30 jaar. Op 1 april 1994 opende het museum in twee voormalige kaaspakhuizen aan de Bierkade in Hoorn. Ruim 17 jaar later zou het verhuizen naar de gerestaureerde gevangenis op het Oostereiland waar het dus nu al weer 13 jaar is gevestigd.

De eerste plannen voor het museum waren door Hans Stuijfbergen en Harry van Lunteren gemaakt tijdens lange ritten over o.a. Route 66 in de Verenigde Staten. Daar deden ze inspiratie op maar ook later bij Fifties en Sixties manifestaties waar ze met hun Dutch Route 66 Association stonden. Omdat er in geen andere eeuw dan de twintigste eeuw zoveel was veranderd, moest er volgens de mannen een ‘museum van de 20e eeuw’ komen. Het liefst in hun woonplaats Hoorn maar het museum had overal in Nederland kunnen staan.

Oude kaaspakhuizen

Toen ze de oude kaaspakhuizen van K.H. de Jong’s Exploitatiemaatschappij, de voormalige kaashandelaren, konden huren en de eerste collecties in bruikleen konden krijgen, gingen ze de panden opknappen. En dankzij steun van enkele fondsen, en een lening van hun eigen Route 66-club, konden installaties vernieuwd of aangelegd en vitrines besteld worden. De eerste jaren waren financieel overigens zeer spannend en zwaar maar door goed op de kosten, en de inkomsten, te letten lukte het om ook moeilijke jaren te overleven.

De vaste presentaties en wisselexposities zijn in de loop van de jaren steeds mooier en professioneler geworden. Ook kon de organisatie groeien, er kwamen meer vrijwilligers en heel voorzichtig kon ook het aantal vaste (betaalde) medewerkers een beetje toenemen.

Succesvolle exposities

Het Museum is behalve de prachtige oude interieurs en gebruiksvoorwerpen ook bekend om de boeiende tentoonstellingen. Soms voor kleine doelgroepen maar vaak voor een breed publiek. Denk eens aan thema's als Barbie, Telekids, Star Wars, The  Flintstones, modeltreinen, Playmobil maar ook 'wonen in de 20e eeuw', de Holocaust of de Hongerwinter.

Bij de start van het museum zeiden de initiatiefnemers al tegen elkaar: "We willen een laagdrempelig museum en we besteden ook aandacht aan de populaire cultuur uit die 20e eeuw." Dat heeft zeker bijgedragen aan de populariteit van het museum. Waren ze de eerste jaren nog uniek met bepaalde thema's, langzaam volgden meer musea die dergelijke onderwerpen ontdekten en durfden te tonen.

180.000 bezoekers LEGO

Veel exposities kregen veel publiciteit, ook landelijk, en trokken veel bezoekers. Maar enkelen springen er wel uit. In het eerste jaar, 1994, scoorde de Barbie tentoonstelling erg goed, later zouden twee Playmobil-exposities het ook erg goed doen. "25 jaar Sesamstraat" was ook een klapper met 60.000 bezoekers en nu heeft het museum voor de tweede maal succes met LEGO. In 1998 kon het 3 maanden lang een mooie collectie tonen, maar door de overname van een compleet LEGO-museum werd het record verbroken. Sinds de start op 17 december 2022 trok deze tentoonstelling meer dan 180.000 bezoekers. Het jaar 2023 was met ruim 100.500 bezoekers een record en niet zonder reden is de expositie verlengd tot begin 2025. 

Van 10 naar 100 vrijwilligers

Zonder vrijwilligers zou er geen Museum van de 20e Eeuw zijn. Dat durft directeur Hans Stuijfbergen wel te zeggen. Al voor de deuren aan de Bierkade in april 1994 opengingen, hadden vrijwilligers geholpen met het opknappen en inrichten van de oude kaaspakhuizen. Maar ook waren 20 leerling-schilders maanden actief geweest. Waren vitrines in elkaar gezet en wanden en kasten gemaakt van de oude kaasplanken.

De eerste collecties waren in het land opgehaald, teksten waren geschreven en plannen voor de inrichting werden gemaakt. Familie en vrienden hielpen, bedrijven gaven steun.

Vanaf het begin hebben vrijwilligers op alle afdelingen van het museum geholpen. Bij de Technische Dienst, in de winkel en achter de balie, in de horeca, bij de Educatieve Dinest en bij Collectiebeheer. En anno 2024 ook de chauffeurs van het elektrische pendelbusje waar elke dag mee wordt gereden.

Gevarieerd aanbod in MuseumShop

Wist je dat de MuseumShop van het Museum van de 20e Eeuw vrij toegankelijk is? Dus zonder entreekaartje. En dat ze verrassende artikelen verkopen? Je vindt er originele kadootjes voor jong en oud. Boeken, puzzels, kaarten, pluche beesten, speelgoed, LEGO, nostalgische metalen reclameborden, CD’s en veel meer.

Loop een keer binnen en laat je verrassen. Snuffel tussen bv de vele muziekboeken, ontdek de vele koopjes of koop voor de kinderen iets van het Muizenhuis, van Nijntje, Funko Pop, van Ot & Sien, etc.

Steeds meer scholen

Het Hoornse museum in de oude gevangenis op het Oostereiland ontvangt steeds vaker schoolklassen. De scholen in West-Friesland hebben in de loop van de jaren ontdekt dat de Educatieve Dienst veel passende en leuke programma’s voor het onderwijs heeft ontwikkeld. Na een klassikaal bezoek overtuigen de leerlingen vaak ook hun ouders om een keer naar “dat leuke museum” te gaan.

Tien medewerkers van de Educatieve Dienst staan wekelijks klaar om leerlingen van het basis- en middelbaar onderwijs te ontvangen. Afhankelijk van het programma mogen ze koffiebonen malen of katoenen luiers vouwen. Of op een leitje schrijven in het ouderwetse klaslokaal. Verschillende vrijwilligers hebben zelf voor de klas gestaan en weten dus mooi te vertellen hoe het vroeger was.

Internationale Scholen

Ook buiten de regio is het Hoornse museum ontdekt door het onderwijs. Zo komen de Internationale Scholen uit Den Haag en Amsterdam elk jaar terug voor een bezoek aan het museum.

Hoe zit het met subsidie?

Steeds vaker vragen mensen zich af hoe musea worden gefinancierd. De verschillen in ‘museumland’ zijn enorm laat museumdirecteur Hans Stuijfbergen weten. “Er zijn in ons land musea die niets of bijna niets krijgen en er zijn musea die elk jaar miljoenen krijgen. Dat heeft vaak te maken met historie. Hoe is een museum ontstaan? Is het museum van een gemeente of provincie?”

“Ons museum is een Stichting, we zijn geen onderdeel van de Gemeente maar krijgen wel wat subsidie van de Gemeente Hoorn. Helaas betalen we inmiddels meer aan diezelfde Gemeente aan huur, belastingen en energiekosten. We hebben een enorm groot ‘eigen verdienvermogen’ en zijn daarmee best wel uniek. We halen inkomsten uit de entree, de winkel en onze kleine koffiehoek. En zorgen dat de kosten laag zijn.”

“Terwijl er veel musea in het land zijn die omgerekend wel € 20,- tot € 40,- per bezoeker subsidie ontvangen, kregen wij afgelopen jaar omgerekend € 1,50 per bezoeker. We hebben de gemeenteraad gevraagd om eens goed te kijken naar de verdeling van subsidies als ze dit najaar de nieuwe Cultuurnota bespreken. Als museum trekken we veel bezoek naar Hoorn en zorgen ook voor veel promotie. Iets meer erkenning vinden we op z’n plaats.”

Busje komt zo

Sinds anderhalf jaar pendelt het museum met een elektrisch busje tussen parkeerterreinen, station en museum. De vrijwillige chauffeurs hebben inmiddels al zo’n 40.000 bezoekers vervoerd. Als men slecht ter been is, of het weer heel slecht, wordt de service zeer gewaardeerd.

Is het Museum leuk?

Wordt het museum gewaardeerd? Zeker, kijk maar eens naar de beoordelingen online. Gemiddeld scoort het museum 4,5 sterren oftewel een 9.

Nieuwe speelgoedzaal

Ooit had Hoorn een klein maar fijn speelgoedmuseum. Toen dat de deuren sloot ging het Museum van de 20e Eeuw actiever speelgoed verzamelen en tonen. Inmiddels was er zo’n grote collectie dat de Speelgoedzaal aan een nieuwe inrichting toe was zodat de objecten beter gepresenteerd konden worden. Afgelopen maanden is er hard gewerkt en net voor Pasen kon de zaal weer open.

Via een ouderwetse speelgoedwinkel wandelt men de zaal in. In deze winkel staat een collectie blikken speelgoed, geschonken door een dame op leeftijd die een goede bestemming voor de unieke verzameling zocht. Blikken speelgoed van merken als Lehmann, Hornby en Bing van ruim honderd jaar oud zijn nu te bewonderen in de houten kasten van de speelgoedwinkel.

De vele prachtige poppenwagens, hobbelpaarden, Vliegende Hollander, driewielers en stepjes uit de museumcollectie staan nu boven de vitrines tegen de wand. Daaronder rijdt in een Hollands landschap een lange LGB trein. In tientallen vitrines staan per thema poppen, beren, auto’s, treinen, spellen, puzzels en veel meer. Kinderen kunnen zittend op ouderwets kindermeubilair spelen of puzzelen.